Czy aplikacja może wykryć autyzm?
Aplikacja wykrywa autyzm? Na pierwszy rzut oka wydaje się niemożliwe i nieprawdopodobne… a jednak. Już wyjaśniam w jaki sposób jest to się dzieje. Oczywiście nie chodzi o pełną i formalną diagnozę spektrum autyzmu – tę może wystawić jedynie lekarz psychiatra lub neurolog po odbyciu wielospecjalistycznego procesu diagnostycznego, który składa się w kilku spotkań (najczęściej 4-6).
Aplikacja jest narzędziem przesiewowym, a nie diagnostycznym. Co oznacza, że podaje prawdopodobieństwo wystąpienia u dziecka spektrum autyzmu. Jej zaletą jest to, że badanie przesiewowe może przeprowadzić każdy np. rodzic, pielęgniarka, lekarz pediatra, nauczyciel wychowania przedszkolnego – nawet jeśli nie jest specjalistą od autyzmu.
Aplikacja łamie bariery
Aplikacja nie da nam formalnej diagnozy, która uprawnia do otrzymania wsparcia systemowego. Jednak daje rodzicom czas: na oswojenie się z diagnozą, na rozpoczęcie pierwszych oddziaływań i zdobywanie wiedzy o spektrum autyzmu. W obliczu wciąż zbyt długich kolejek i czasu oczekiwania na formalną diagnozę możliwość wykonania badania przesiewowego w dowolnym miejscu i czasie jest bezcenna.
Z aplikacji może korzystać każdy (nie wymaga przeszkolenia i specjalistycznej wiedzy) w dowolnym miejscu i czasie. Wystarczy komputer, tablet lub telefon komórkowy. Jest bezpłatna i ogólnodostępna w języku polskim. To szansa dla osób z małych miejscowości, gdzie brakuje ośrodków diagnostycznych oraz osób z dużych miast gdzie ośrodków jest więcej, ale kolejki są ogromne.
Aplikacja łamie barierę języka, czasu i miejsca, a także barierę finansową. To wielki przełom w diagnostyce spektrum autyzmu w Polsce.
Dzięki ASDetect oddajemy rodzicom realne narzędzie w ręce – nie tylko do wczesnego rozpoznania, ale także do zrozumienia zachowań dziecka i rozpoczęcia wsparcia wtedy, gdy jest ono najskuteczniejsze
podkreśla dr hab. Anna Prokopiak, prof. UMCS.
Kto może skorzystać z aplikacji?
W Australii badania przesiewowe z pomocą aplikacji robią przeszkolone pielęgniarki. Możliwe jest również wykorzystanie jej w przedszkolach i żłobkach, a także w Poradniach Pedagogiczno Psychologicznych. Trwają przymiarki do wprowadzenia przesiewu w kierunku spektrum podczas bilansu dwulatka u pediatry – być może aplikacja będzie narzędziem przesiewowym? Z materiałów filmowych zgromadzonych w aplikacji mogą korzystać studenci podczas nauki.
Ale przede wszystkim jest to szansa dla rodziców, opiekunów małych dzieci – które mogą zostać przebadane w warunkach domowych.
Dlaczego to jest ważne?
Wczesna diagnoza autyzmu to szansa dla dziecka na to by zminimalizować jego objawy. Oczywiście spektrum autyzmu jest diagnozą na całe życie, nie da się z niego “wyleczyć” i nie jest to celem terapii. Jednak objawy mogą mieć różne nasilenie i na to mamy wpływ dzięki plastyczności mózgu, która u małych dzieci jest, jak wiemy, największa.
Więcej argumentów za wczesną diagnozą można znaleźć z tekście – Czy warto robić dziecku diagnozę spektrum autyzmu?
Badania prof Josephnine Barbaro, która jest twórczynią aplikacji z 20 letnim doświadczeniem w diagnozowaniu małych dzieci, dowodzą, że dzięki wczesnej diagnozie spektrum autyzmu obniża się liczba dzieci z niepełnosprawnością intelektualną (NI). Wśród dzieci późno zdiagnozowanych odsetek tych z NI wynosi 24%, wśród wcześnie obniża się on do 8%.
Z badań wynika także zależność- wcześniej dziecko pozna swoją diagnozę tym łatwiej ją akceptuje i ma bardziej pozytywny obraz siebie i spektrum autyzmu. co wpływa na dalsze życie i dobrostan dziecka.
Więcej o badaniach prof Barbaro oraz o metodzie SACS, na której oparta jest aplikacja piszę w tekście na temat oficjalnej premiery polskiej wersji aplikacji – Premiera aplikacji ASDetect
Jak było do tej pory?
Diagności często używają gotowych kwestionariuszy przesiewowych do wypełnienia przez rodziców lub opiekunów dziecka. Zawarte w nich pytania nie zawsze są zrozumiałe dla rodziców np. czy dziecko bawi się zabawkami zgodnie z przeznaczeniem?
Specjaliści często nie mają czasu/cierpliwości tłumaczyć i wyjaśniać każdemu rodzicowi o co chodzi w danym pytaniu… dla nich jest oczywiste, że dziecko jednak nie bawi się daną zabawką zgodnie z jej przeznaczeniem podczas, gdy rodzic wciąż zastanawia się co właściwie mają na myśli… i jakie jest do licha przeznaczenie tej właśnie zabawki…. podobnych wątpliwości nie ma w przypadku użycia aplikacji.
Jak działa aplikacja?
Po zarejestrowaniu się w aplikacji rodzic samodzielnie ocenia zachowania dziecka w wybranych obszarach. Sprawdzane są kluczowe umiejętności z dziedziny umiejętności społecznych i komunikacyjnych dziecka charakterystyczne dla osób rozwijających się w spektrum autyzmu. W zależności od wieku podane są charakterystyczne zachowania np. naśladowanie, wskazywanie palcem, kontakt wzrokowy. Każde zachowanie jest dokładnie opisane oraz pokazane na nagraniu – dziecko, które je wykonuje prawidłowo i dla porównania dziecko, które nie wykonuje wcale. Dzięki temu rodzic opiekun czy lekarz nauczyciel może samodzielnie ocenić czy dane zachowanie występuje u dziecka czy nie.
Warto podkreślić, że nie ma tu miejsca na domysły i zgadywanie, ponieważ filmy i opisy są jasne i klarowne, a zachowania są proste do identyfikacji także dla osób, które nie mają specjalistycznej wiedzy.
Na podstawie wypełnionych list kontrolnych w wieku 12, 18 i 24 mieś określane jest prawdopodobieństwo wystąpienia spektrum autyzmu. Aplikacja opiera się na metodzie SACS – Social Attention & Comunication Surveillance. Twórczynią tej metody jest prof. Barbaro.
O aplikacji – najważniejsze fakty
Aplikacja ASDetect powstała na podstawie ponad 10 lat badań przeprowadzonych w Olga Tennison Autism Research Centre na Uniwersytecie La Trobe w Australii. Metoda oceny autyzmu SACS-R, opracowana w ramach tych badań przez prof Josephine Barbaro charakteryzuje się dokładnością na poziomie 83%.
Od swojej premiery w lutym 2016 roku, aplikacja ASDetect została pobrana ponad 115 000 razy.
Skierowana jest przede wszystkim do najmłodszych, obejmując grupę dzieci w wieku od 11 do 30 miesięcy.
Więcej informacji na temat aplikacji można znaleźć na dedykowanej jej stronie – www.asdetect.org
Gdzie pobrać?
Aplikacja jest bezpłatnie dostępna w wersji na system android w Google Play oraz Apple Store dla użytkowników iPhone i iPad.
Premiera polskiej wersji
Warto podkreślić fakt, że bezpłatna aplikacja mobilna ASDetect, stworzona przez prof, Barbaro, jest pierwszą tego rodzaju aplikacją na świecie. Jej powstanie to prawdziwy przełom w diagnostyce autyzmu u małych dzieci.
Aplikacja dostępna jest w kilku językach: angielskim, chińskim mandaryńskim, hiszpańskim i słowackim. Zauważmy, że oprócz oryginalnego angielskiego język polski jest piątym na świecie, w którym dostępna jest aplikacja! To wielki sukces polskich naukowców!
Polska wersja językowa powstała dzięki staraniom dr Joanny Kwasiborskiej Dudek, która jako pierwsza nawiązała kontakt z prof. Barbaro. Dzięki współpracy z Uniwersytetem La Trobe w Melbourne sprowadziła do Polski narzędzia przesiewowe SACS-R, na których opiera się aplikacja. Od 2011 roku prowadzi w Polsce badania z użyciem SACS-R potwierdzające skuteczność tego narzędzia.
W prace nad polską wersją aplikacji zaangażowani byli również członkowie Fundacji Alpha z Lublina, Fundacji SYNAPSIS, oraz ośrodka Adesse- pełny skład zespołu wymieniony jest na stronie Fundacji Alpha – wdrożenie aplikacji ASDetect
Oficjalna premiera polskiej wersji językowej aplikacji odbyła się 1 lipca 2025 w Lublinie na Wydziale Pedagogiki UMCS – więcej o tym wydarzeniu piszę we wpisie poniżej