Życie rodzica dziecka w spektrum nie jest łatwe – o tym nikogo nie trzeba przekonywać … Z własnego doświadczenia matki autystycznej trójki wiem, że można sobie to życie ułatwić na różne sposoby. Jednym z nich jest korzystanie z dostępnych systemów wsparcia. Jeśli dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności możemy korzystać z szeregu uprawnień m.in uprawnień pracowniczych. Dziś o piszę o tym co przysługuje pracującym rodzicom dzieci z niepełnosprawnością oraz specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Uprawnienia pracownicze dla rodziców dzieci w spektrum
Elastyczny czas pracy
W Kodeksie pracy dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami oraz specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przewidziane są szczególne uprawnienia w zakresie czasu pracy:
- przerywany czas pracy
- ruchomy czas pracy
- indywidualny czas pracy
- praca zdalna
Organizacja czasu pracy zależy przede wszystkim od regulaminu pracy, a także od zajmowanego stanowiska, charakteru pracy, wielkości firmy i organizacji pracy. W praktyce każda sytuacja może, więc wyglądać inaczej… Dostosowanie czasu pracy odbywa się na wniosek pracownika, do którego należy dołączyć kopię dokumentów potwierdzających możliwość skorzystania z uprawnienia. To jednak czy uda się skorzystać z tego uprawnienia zależy od regulaminu pracy obowiązującego u naszego pracodawcy. Pracodawca nie jest zobowiązany do uwzględnienia naszego wniosku.
Aby skorzystać z uprawnień należy posiadać:
(wystarczy jeden z wymienionych dokumentów)
- zaświadczenie lekarskie wg ustawy za życiem
- orzeczenie o niepełnosprawności dziecka
- opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka,
- orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
- orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych
Więcej informacji można znaleźć na stornie:
- zaŻyciemgov.pl – prawo do korzystania z elastycznych form organizacji czasu pracy
Urlopy
Urlop wychowawczy
Rodzicom dziecka niepełnosprawnego przysługują dwa rodzaje urlopów wychowawczych. Jeden (ten zwykły) powinni wykorzystać przed ukończeniem przez dziecko 4 lat, a do skorzystania z drugiego mają prawo aż do ukończenia przez dziecko lat 18. Jest to urlop bezpłatny i można podzielić maksymalnie na 5 części. Możemy, więc skorzystać z 3 lat urlopu wychowawczego zwykłego oraz z 3 lat urlopu dodatkowego, czyli łącznie 6 lat na każde dziecko. Pracodawca nie może odmówić udzielenia takiego urlopu. W okresie urlopu wychowawczego można podjąć działalność zarobkową (umowa zlecenie lub umowa o dzieło). Czas urlopu wychowawczego wlicza się do stażu pracy.
Sprawdziłam na sobie – do wniosku (podania) do pracodawcy wystarczy dołączyć kopię orzeczenia o niepełnosprawności dziecka. W ten sposób korzystałam z dodatkowego urlopu wychowawczego już dwukrotnie, wykonując jednocześnie drobne prace na umowie zlecenie. Moje dzieci nie mają przyznanego punktu 7 i 8 – nie mogę pobierać świadczenia pielęgnacyjnego. Uznałam, że to dla mnie dobra alternatywa.
Urlop opiekuńczy
Przysługuje w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie:
- będącej członkiem rodziny lub
- zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym,
która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop ten można wykorzystać jednorazowo lub w częściach. Wymiar urlopu wynosi 5 dni, a pracownik nie pobiera z tytułu korzystania z niego wynagrodzenia.
Więcej informacji można znaleźć na stornie:
- GOV.pl – urlopy i zwolnienia
Zasiłek opiekuńczy (zwolnienie na dziecko)
Pracownikowi objętemu ubezpieczeniem chorobowym przysługuje maksymalnie 60 dni opieki nad chorym członkiem rodziny, w tym dzieckiem. Na podstawie zwolnienia lekarskiego wynagrodzenie (80%) wypłaca ZUS. Na dziecko niepełnosprawne przysługuje 30 dni opieki rocznie.
Zasiłek opiekuńczy można dostawać maksymalnie przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opiekujemy się chorym dzieckiem do ukończenia przez nie 14 lat,
- 14 dni w roku kalendarzowym – jeśli opiekujemy się chorym dzieckiem, które ma więcej niż 14 lat,
- 30 dni w roku kalendarzowym – jeśli opiekujemy się chorym niepełnosprawnym dzieckiem, które ma więcej niż 14 lat i nie ukończyło 18 lat.
Liczba podanych dni nie sumuje się. To znaczy, że jeśli mamy pod opieką dwoje dzieci, które mają mniej niż 14 lat, to zasiłek na opiekę nad nimi dostaniemy łącznie przez 60 dni (nie 120 dni).
Więcej informacji można znaleźć na stornie:
- GOV.pl – Uzyskaj zasiłek opiekuńczy na opiekę nad chorym dzieckiem
- zażyciem.gov.pl – Zasiłek opiekuńczy dla rodziców dziecka z niepełnosprawnością
Czy na świadczeniu można pracować?
Świadczenie pielęgnacyjne
Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują nowe zasady dotyczące przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego.
Do tej pory, aby je uzyskać konieczne było posiadanie punktu 7 i 8 w orzeczeniu o niepełnosprawności oraz rezygnacja z pracy jednego z rodziców/opiekunów. Świadczenie było przyznawane jako “rekompensata” za to, że opiekun z powodu opieki nad OzN nie może pracować – obowiązywał, więc całkowity zakaz pracy przez osobę pobierającą świadczenie. Tak jest w przypadku osób, które pobierają świadczenie uzyskane przed 1.01.24 bez przerw – tzw. stare zasady.
Nowe świadczenie nie jest już rozumiane jako “rekompensata za brak możliwości podjęcia pracy”, ale przyznane jest za opiekę nad osobą niepełnosprawną. Świadczenie przyznawane jest opiekunowi OzN do 18rż podopiecznego, niezależnie od podejmowanej aktywności zawodowej – jej rodzaju/wymiaru/miejsca wykonywania/wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia. Świadczenie przysługuje również wtedy, gdy opiekun pobiera emeryturę lub rentę. W przypadku posiadania więcej niż 1 dziecka z niepełnosprawnością można pobierać świadczenie na każde z nich. (dotychczas przysługiwało tylko jedno świadczenie)
Więcej informacji można znaleźć na stronach:
- GOV.pl – świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów
- Fundacja ARA – świadczenie pielęgnacyjne praktyczny przewodnik
Uwaga:
Wszystkie osoby, które dostały orzeczenie o niepełnosprawności dziecka po 1.01.2024 otrzymują świadczenie na nowych zasadach to oznacza, że nie muszą rezygnować z pracy. Warunkiem jest, jak poprzednio, uzyskanie punktu 7 i 8 w orzeczeniu o niepełnosprawności.
Ustawa za życiem
Na ten temat więcej będę pisać osobno. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie: https://zazyciem.gov.pl/
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465, z późn. zm.)
- Uchwała nr 160 Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2016 r. w sprawie programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem” (M.P. poz. 1250, z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240, 852.)
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, 2140, 2476, z 2023 r. poz. 641)
- Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 615, 1265, 2140);
Konsultacje
Wpis został skonsultowany przez Katarzynę Arasiewicz, która od 12 lat prowadzi własną kancelarię Meritum i specjalizuje się w pomocy prawnej dla Rodziców i Opiekunów OzN. W Fundacji Jesteśmy Ważni prowadzi cykl spotkań: Poniedziałek z mecenaską Kasią. Spotkania odbywają się na fundacyjnej grupie FB Drogowskaz do wytchnienia.
Pomoc prawna
Jeśli chcemy nasz indywidualny przypadek skonsultować z prawnikiem – możemy skorzystać z telefonów poradniczych prowadzonych przez organizacje pozarządowe. Ich spis znajduje poniżej.