Myślenie wzorami

grafika: zupełnie przypadkowy, powtarzalny wzór znaleziony na Pinterescie

Przerwa między Bożym Narodzeniem, a Sylwestrem, kiedy piszę ten tekst, to czas, kiedy można wypaść z codziennej rutyny i poświęcić więcej czasu na małe przyjemności.

Pinterest

Jedną z moich ulubionych czynności jest przeglądanie Pinteresta 🙂 Jest to niestety jeden z portali, które można przeglądać bez końca, więc trzeba uważać by nie dać się za bardzo wciągnąć. Ta platforma wiele razy ratowała mi życie, kiedy trzeba było zająć czymś znudzone albo chore siedzące w domu dzieci. Urodziny w stylu minecrafta? Kolorowanka z lego ninjago? (kiedy nie było jeszcze AI) Księżniczka Disneya z papieru? Praca plastyczna o wiośnie do przedszkola? Zaproszenia na komunię? proszę bardzo tam jest wszystko, a wyszukiwanie wizualne bardzo ułatwia poszukiwania. Założyłam także oficjalny profil Autyzmu po ludzku, gdzie zebrałam moje ulubione i sprawdzone pomysły na zabawy z dziećmi – Na długie zimowe wieczory

Dzieci rosną, więc pojawiają się nowe tablice- teraz na topie są koraliki do prasowania oraz druk 3d pasja mojego męża:

Pasja to życie

Dla osób w spektrum autyzmu pasja to życie. Mam na myśli to, że pasja ma wielkie znaczenie. To jest coś co pomaga wrócić do równowagi, sprawia że życie staje się znośne, pozwala odpocząć i przetrwać trudne chwile. Dlaczego to jest ważne? Ponieważ osoby w spektrum autyzmu mają po prostu więcej wyzwań, więc często potrzebują więcej odpoczynku i regeneracji niż pozostali.

Specjalne zainteresowania i pasje to także sposób na nawiązanie i podtrzymanie relacji, przez wspólne działania.

Odebranie pasji często prowadzi do wypalenia, a utrata zainteresowań to jeden z pierwszych sygnałów zaburzeń depresyjnych. Dlatego ważne jest, aby pasje wspierać u dużych i małych.

Przy tej okazji polecam internetową akcję #spektrumpasji. Pod tym # osoby w spektrum opisują swoje najróżniejsze specjalne zainteresowania. Pierwsza edycja zainicjowana przez Patryka z Autypatryka oraz Uli z Aspendens miała miejsce w 2023 kolejna w 2024 i 2025. Poniżej opis założeń akcji. Warto zerknąć.

Zainteresowania są najróżniejsze: muzyka, sport, seriale, kostki rubika, wachlarze bojowe, śpiew, literatura, genealogia, jazda konna, szachy, nauka języków

Sposoby myślenia

Przeglądając kolejny raz portal Pinterest pomyślałam, że to dobry pretekst do napisania nie tylko o pasjach, ale także o autystycznych sposobach myślenia. Znaną badaczką tego zagadnienia jest Temple Grandin. Opisuje je w książce „Mózg autystyczny”, wydanej w 2016 przez Copernicus Center Press.

Grandin opisuje 3 rodzaje myślenia osób w spektrum autyzmu:

  • myślenie obrazami
  • myślenie słowami
  • myślenie wzroami

Zwykle jeden z tych sposobów jest dominujący, inne mogą współwystępować.

W książce opisane są także badania obrazowe mózgu, wykonane za pomocą rezonansu magnetycznego, z których wynikają fizyczne różnice w budowie mózgu, mające wpływ na życie.

np. Sama Grandin ma mniejszy o 20% niż przeciętny móżdżek, który odpowiada za koordynację ruchową. Doświadczenie pokazuje, że być może nie tylko ona, gdyż wiele osób w spektrum ma z tym problem. Grandin i sporo osób w spektrum ma za to ogólnie większy niż przeciętny mózg.

Sama Temple Grandin myśli obrazami i początkowo sadziła, na podstawie dostępnych badań naukowych, że każda osoba w spektrum tak ma. W 1998 r po wydaniu napisanej przez siebie książki „Myślenie obrazami” odkryła że tak nie jest. Wiele recenzji jej książki wskazywało na to, że nie jest to jedyny sposób myślenia osób w spektrum. Autorka zaczęła zgłębiać temat i odkryła kolejne sposoby myślenia. Wiele z nich opisuje w sposób fascynujący w swojej książce podając barwne i ciekawe przykłady.

Sporo miejsca autorka poświęca dopasowaniu wykonywanej pracy do sposobu myślenia, co z pewnością może być pomocne dla wielu rodziców i młodych osób stojących przed wyborem swojej ścieżki życiowej.

Polecam zajrzeć do tej pasjonującej książki.

Jak myślą neurotypowi?

Umysły neurotypowe naturalnie koncentrują się wokół osób i relacji z nimi, ponieważ to właśnie zapewnia przetrwanie, szczególnie bezradnemu dziecku. Natomiast umysły atypowe koncentrują się raczej na obiektach, faktach i zjawiskach, co oczywiście nie oznacza, że osoby w spektrum nie mają relacji uczuć czy potrzeby bliskości – wręcz przeciwnie mają takie same potrzeby jak każdy inny. Tylko inaczej je okazują i realizują.

Umysł autystyczny jest w sposób naturalny przyciągany obiektów, wzorów, szczegółów, faktów … kocha analizę i rozkładanie na czynniki, szukanie prawidłowości, kategoryzację oraz spisy i listy (co być może zauważyli czytelnicy niniejszego bloga). Oczywiście sposoby myślenia osób w spektrum są różne.

Myślenie obrazami

Myślenie obrazami (myślenie wizualne) to proces poznawczy, w którym umysł tworzy, przekształca i wykorzystuje obrazy: kształty, kolory, ruch, relacje przestrzenne czy symbole. Zamiast „wewnętrznego monologu”, pojawia się raczej wewnętrzny „film” lub seria kadrów.

wg Grandin taki umysł działa podobnie do wyszukiwarki obrazów googla – przed oczami pojawiają się konkretne obrazy.

Obrazami myślą często artyści, projektanci, architekci, a także inżynierowie i konstruktorzy.

Zalety myślenia wzualnego:

  • ułatwia dostrzeganie zależności i całości,
  • sprzyja kreatywności i innowacjom,
  • pomaga w nauce przez schematy, mapy myśli i rysunki,
  • pozwala szybciej rozumieć złożone procesy.

Dzięki obrazom łatwiej jest też zapamiętywać informacje i wracać do nich po czasie.

Wyzwania związane z myśleniem obrazami:

  • problemy z szybkim werbalizowaniem myśli,
  • trudność w linearnym opowiadaniu historii,
  • poczucie, że „wiem, ale nie umiem tego powiedzieć”.

Na szczęście można temu przeciwdziałać, ucząc się łączenia obrazów ze słowami.

Myślenie słowami

Myślenie słowami (myślenie werbalne) to proces poznawczy oparty na języku. Informacje są przetwarzane w formie słów, zdań i pojęć, często jako wewnętrzny monolog. Zamiast obrazów, w centrum uwagi znajduje się narracja: opisy, definicje, argumenty.

Uwielbiają zabawy i gry słowne. Lubią powtarzać ulubione słowa także wymyślone np. posokowiec, cosik, guzałka

Słowami myślą pisarze, dziennikarze, prawnicy historycy oraz nauczyciele i wykładowcy.

Zalety myślenia słowami

  • ułatwia komunikację i wyrażanie myśli,
  • sprzyja logicznej analizie i argumentowaniu,
  • pomaga w uczeniu się teorii i pojęć abstrakcyjnych,
  • umożliwia refleksję, planowanie i autorefleksję.

Dzięki językowi łatwiej też dzielić się wiedzą i doświadczeniem z innymi.

Wyzwania myślenia słowami

  • skłonność do nadmiernego analizowania (tzw. „overthinking”),
  • trudność w uchwyceniu całości bez wizualizacji,
  • oderwanie od intuicji i doświadczeń zmysłowych,
  • zmęczenie natłokiem myśli i wewnętrznym dialogiem.

Czasem słowa mogą „zagłuszać” to, co czujemy lub intuicyjnie wiemy.

Myślenie wzorami

Myślenie wzorami (myślenie schematyczne, systemowe) to proces poznawczy, w którym umysł operuje regułami, strukturami i zależnościami. Zamiast obrazów czy narracji słownych, kluczowe są tu:

  • powtarzalne schematy,
  • modele,
  • formuły,
  • systemy „jeśli–to”.

To myślenie abstrakcyjne, ale zakorzenione w logice i strukturze.

Wzorami myślą często matematycy, fizycy, informatycy i programiści, a także analitycy danych oraz muzycy, chemicy, naukowcy.

Zalety myślenia wzorami

  • pozwala szybko rozumieć złożone systemy,
  • ułatwia przewidywanie i planowanie,
  • sprzyja rozwiązywaniu problemów technicznych i logicznych,
  • umożliwia tworzenie uniwersalnych rozwiązań zamiast jednorazowych odpowiedzi.

Dzięki wzorom świat staje się bardziej uporządkowany i zrozumiały.

Wyzwania myślenia wzorami

  • trudność w radzeniu sobie z wyjątkami i chaosem,
  • ryzyko nadmiernego upraszczania rzeczywistości,
  • mniejsza elastyczność emocjonalna,
  • problemy w sytuacjach wymagających empatii lub intuicji.

Życie nie zawsze da się opisać wzorem – i to bywa frustrujące dla osób myślących systemowo.

Moje myślenie

Uwielbiam wzory. Lubię na nie patrzeć analizować, a kiedy mam więcej czasu rozpracować i przerysować sobie. Powtarzalność wzorów jest dla mnie źródłem harmonii i ładu oraz piękna.

Jako dziecko lubiłam rysować wzorki na kartce w kratkę. Szukałam prawidłowości w zauważonych wzorach tapet, kilimów, gobelinów i innych materiałów. Lubię też wzorce słowne.

Klika pięknych przykładów wzorów zapisałam na tablicy.

Podsumowanie

Warto znać swój własny umysł i sposób myślenia. Wpływa on bowiem na proces uczenia. Może być pomocny w wyborze ścieżki zawodowej. Najgorzej kiedy próbujemy wepchnąć siebie lub dziecko w jakiś ogólnie przyjęty i uznawany za słuszny schemat zachowania, uczenia, myślenia – to często nie działa… zamiast się frustrować i denerwować, warto budować samoświadomość, oraz szukać takich dróg, które pomogą wykorzystać zalety i działać zgodnie z naszym sposobem myślenia, a nie przeciw niemu.

Myślenie inaczej niż wszyscy może okazać się również cenioną zaletą.

Sprawdź także

Zapraszam do odwiedzenia konta Autyzm po ludzku na Pintereście. Znajdziecie tu: